Vlammende barbecues tijdens het Calçotada festival in Catalonië
Vlammende barbecues, klinkende flessen vino tinto en…. uien. Letterlijk stapels geroosterde langwerpige uien. Huh?! Toen ik hier over hoorde, besloot ik natuurlijk direct dat ik zo’n Calçotada van dichtbij wilde meemaken. Je kan erom lachen, maar zeg nou zelf: een festival ter ere van de ui, dat moet toch wel iets bijzonders zijn?
In het kneuterige plaatsje Valls (Tarragona), op een uurtje rijden van Barcelona, heerst een vrolijke stemming. Hoe dichter je bij het dorpsplein komt, hoe meer mensen uit de kleine straten stromen. Om allemaal samen te komen in het centrum van dit inmiddels beroemde stadje. En waarom? Om de calçots natuurlijk. Alles wordt uit de kast getrokken om hier een uniek festival van te maken. Zo is er zelfs een calçots-parade, calçots-mensentoren en calçots-eetwedstrijd. Het record staat op 3,5 kilo in 45 minuten. Smakelijk!
Geen prei en ook geen bosui
Kort door de bocht: calçots zijn langwerpige uien. Ze zijn zacht en zoet van smaak. Een soort kleine prei, maar gelijkertijd ook een dikke vette bosui. De smaak is gelukkig compleet anders. De calçot vindt zijn oorsprong in Valls, waar boertje Xat de Benaiges ooit een fout maakte met het planten van zijn lente-uien. Dit bleek achteraf helemaal geen slechte fout te zijn. De calcót werd geboren! De naam komt van het Catalaanse woord calçar wat je schoenen aantrekken betekent. Dit heeft iets te maken met dat de uien met aarde bedekt worden tijdens het groeien.
Kwaliteit laat op zich wachten
Calçots worden in januari, februari en maart gegeten. Waarom? Omdat ze dus in die maanden worden geoogst. Men plant de zaadjes van de ‘normale’ ronde ui in januari om in juli en augustus te kunnen oogsten. De uien worden daarna doormidden gesneden en weer terug gepland in de aarde. En tádá, in januari hebben we dan overheerlijke calçots. Het hele proces duurt bij elkaar opgeteld een jaar. Dit maakt deze langwerpige ui nog specialer.
Uit de grond, op de barbecue
Omdat hun oorsprong in Valls ligt, worden ze hier ook als eerste gegeten. Daarna volgt de rest van Catalonië. Het is een feestelijke delicatesse. Maar zeg nou eerlijk, ze zien er toch echt helemaal niet lekker uit? Zo worden ze klaargemaakt: stook de barbecue flink op tot je torenhoge vlammen hebt. Leg de uien op het rooster totdat de buitenste laag helemaal zwart is en schuimig begint te worden. Pak ze van de barbecue en wikkel ze in een krant. Ze zijn het lekkerst wanneer je ze zo ongeveer een half uur in hun eigen warmte laat sudderen.
Haring-style!
En absoluut met zwarte vingers. Het eten van de calçots is hilariteit op zich. Want dit doe je natuurlijk met je handen. Schil de verbrande laag eraf en pak de groene slierten aan de bovenkant vast. Doop de ui in de bijbehorende saus en hap van onderaf. Net als je dat met een haring doet. En probeer nu maar eens schoon te blijven.
Zeer smakelijk sausje
Jazeker, de saus is onmisbaar. Ondanks dat we het hier over een zoete ui hebben, het blijft een ui. Na 1 of 2 ben je daar ook wel klaar mee. Maar eet ze samen met brood en het sausje dat er speciaal bij hoort, en je krijgt je buik echt wel vol. Op de ingrediëntenlijst van de saus staan tomaten, knoflook, wijnazijn en amandelen. Waar de mannen zich traditiegetrouw verdringen om de rokende barbecue, zijn de Catalaanse vrouwen echte professionals in het bereiden van de saus. Mmmm….
Zelf een Calçotada houden?
Het Catalaanse volksfeest rondom de calçots noemen we een Calçotada. De eerste Calçotada van het jaar wordt gehouden in Valls. Daarna worden er in heel Catalonië kleine festivals gehouden, zo ook in Barcelona. Vooral in de randgebieden en op boerderijen vlak buiten de stad.
Eigenlijk iedereen die een barbecue bezit, kan een Calçotada houden. Volgens traditie nemen alle gasten iets mee om er een compleet feestmaal van te maken. Brood, vlees, groente en de wijn. Naar een restaurant gaan, is ook een optie, maar dan mis je alle plezier rondom het grillen. En dan blijft er slechts een bordje zwartgeblakerde uien over. Mèh. Lekker buiten eten dus.
Over de lucht van de uien zelf zal ik het verder niet hebben, wel raad ik je aan niet je lievelingskleren aan te trekken naar dit uien-festijn. Want je kunt je vast wel voorstellen wat de geur van de calçots op de vlammende barbecue er mee doet. Feliz Calçotada!
Beeld: Renée van Hees en Julian Gardner
Ook leuk!
