Een confrontatie met het verleden in het COPE museum in Laos

Er staat, opnieuw, een zonovergoten en broeierige dag op het programma tijdens mijn verblijf in de Laotiaanse hoofdstad, Vientiane. Mijn vriend en ik besluiten daarom om de middag in een van de musea door te brengen, het COPE Museum. Hier wordt de geschiedenis verteld van de bombardementen in Laos tijdens de Vietnamoorlog. Veel van die bommen, mijnen en granaten zijn destijds niet direct geëxplodeerd, maar pas enkele dagen, maanden of zelfs jaren later.

Het COPE Museum

Tot op de dag van vandaag liggen er nog steeds miljoenen niet-ontplofte bommen verspreid door Laos; in bossen, bij rivieren, onder huizen of landbouwvelden. Door de onwetendheid over deze bommen en hun locaties raken er dagelijks nog steeds mensen verminkt en sommige van hen overleven het niet. Na de gezellige markten, het relaxte zwembad en de prachtige tempels heb ik behoefte aan wat realiteit. In het COPE Museum krijg je een geschiedenisles die o zo belangrijk is als je dit land echt wilt leren kennen. Vanaf het centrum is het niet meer dan twee kilometer lopen, dus we besluiten een wandeling ernaartoe te maken.

Protheses gemaakt van bommen

Het is tien uur ’s ochtends, maar de temperatuur loopt al tegen de veertig graden. Ik sta op het punt om de moed op te geven en rechtsomkeert te maken, maar dan zegt mijn vriend de verlossende woorden: Ik denk dat we er eindelijk zijn. De airco blaast vol in mijn gezicht als ik naar binnen stap. Maar dat is niet het enige dat me rillingen geeft. Ik loop tegen een muur van beenprothesen aan, snel geteld zijn het er minstens twintig. Wat mijn aandacht trekt is dat veel van deze prothesen van bomschalen zijn gemaakt. Ik lees een verwonderlijk verhaal over een man die een prothese heeft laten maken van de bom waardoor hij zijn been verloor. Aan de rechtermuur zie ik een lijst hangen; namen van mensen die slachtoffer zijn van deze niet geëxplodeerde wapens en nu wachten op een prothese voor bijvoorbeeld een arm of een been. Tien mensen per week schijnt volgens de museummedewerker een vrij normaal gemiddelde te zijn.

Persoonlijke verhalen

De expositie is niet groot, maar wanneer je door de ruimte loopt is de pijn en het verdriet duidelijk voelbaar. Er worden veel persoonlijke verhalen gebruikt en alles wordt zo beeldend mogelijk verteld; een interview met twee ouders die hun zoontje hebben verloren aan zo’n niet geëxplodeerde bom, die door de mensen meestal UXO’s (Unexploded ordnance) worden genoemd. Het jongetje gooide de bom over met een paar vrienden, niet wetende wat de gevolgen zijn. Een jong meisje legt uit dat ze de bommen die ze in het bos vindt kan verkopen voor een beetje geld, waarmee haar moeder eten kan kopen. In de bioscoopzaal worden interessante documentaires getoond, die bijvoorbeeld laten zien hoe jonge Laotianen hun leven wagen om bommen op te sporen en onschadelijk te maken. In de animatievideo bij de ingang ziet een vader zijn zoon, die op het land aan het werk is, voor zijn ogen op een landmijn trappen.

Altijd op je hoede

Pas nu ik hier ben merk ik dat de geschiedenis van zo’n veertig jaar geleden de Laotianen nog steeds in zijn greep heeft. Tijdens de Vietnamoorlog zijn er meer dan 270 miljoen bommen gedropt boven Laos, meer dan in ieder ander land in de geschiedenis. Daarvan is een groot gedeelte nooit geëxplodeerd en dus langzaam één geworden met het land. Maar tijdens dagelijkse bezigheden kunnen deze UXO’s nog steeds een verwoestende werking hebben. Het moet verschrikkelijk zijn dat je altijd op je hoede moet zijn waar je loopt, werkt of waar je kinderen spelen.

Praktisch

Het museum is gratis te bezoeken, alhoewel er weinig mensen zijn die na een bezoek aan deze plek geen vrijwillige donatie doen. Het is iedere zweetdruppel waard om hiernaartoe te lopen, maar wil je niet doorweekt bij het museum aankomen dan kun je voor 15.000 kip (ongeveer één euro) een tuktuk nemen vanaf het centrum van Vientiane. Het COPE Museum Visitor Centre ligt aan de Khou Vieng Road, tegenover het Green Park Hotel.

Nog een bijzondere plek bezoeken in Vientiane? Lees dan ons artikel Verborgen highlights in Vientiane.

Geschreven door Jessica Lokker - Jessica is (reis)journalist en belandt vaak in vreemde situaties en op bizarre plekken. Een ceremoniële dolkendans bijwonen op Bali, gered worden door natuurwachters op Sardinië of een opvangcentrum voor luiaards bezoeken bijvoorbeeld.