De Berlijnse Muur: toen en nu

Een eindeloze file auto’s staat al uren weg te branden in de volle zon. Het is hartje zomer en terwijl de wachtende mensen voor het douanepoortje hun geduld en hun verkoeling verliezen, blijven de nors kijkende Volkspolizisten alle voertuigen één voor één controleren. Op hun dooie akkertje. Met spiegels checken de Vopo’s de onderkant van iedere auto en ondervragen ze iedere bestuurder alsof het criminelen zijn. Pas na goedkeuring mogen ze de grens passeren. Men was eindelijk aangekomen in Berlijn.

Het is anno 2014 amper voor te stellen hoe ingrijpend en dwaas de Muur was. Naast al het ongemak voor de Berlijners maakte de tweedeling van de stad het bezoeken van Berlijn voor iedereen een opgave van jewelste. Het oostelijke deel van de stad was afgeschermd en ontoegankelijk. Prikkeldraad, landmijnen en tot de tanden toe bewapende grenssoldaten maakten het passeren van de Brandenburger Tor onmogelijk.

De Berlijnse Muur als Lijn van het Licht

Een situatie die niet te vergelijken valt met het openlijke karakter van de Tor nu, vijfentwintig jaar na de val van de Muur op 9 november 1989. Om de herwonnen vrijheid te vieren, staat Berlijn tijdens het weekend van 8 en 9 november in het teken van deze belangrijke dag in de geschiedenis van de stad, het land en Europa. Hoogtepunt van dit feestweekend is de Lijn van het Licht. Duizenden oplichtende heliumballonnen markeren de route waar de Muur stond. Maar ook buiten dit eerbetoon blijft de herinnering van de Berlijnse Muur en het DDR-tijdperk levend.

Overdaad aan herinneringen

De Berlijners gaan niet voorbij aan de zwarte historie van die de Muur met zich meebracht. Alleen al het aantal monumenten en gedenktekens is overweldigend. Daarnaast kent de stad veel herinneringspunten. Checkpoint Charlie in het centrum en het Mauerpark aan de Gleimstraße bijvoorbeeld. Maar de meest in het oog springende herinnering aan de Berlijnse Muur staat in Friedrichshain. De wijk was het toonbeeld van een DDR-wijk met de Karl Marx Allee als toppunt. De ‘Ossies’ woonden daar in onpersoonlijke woontorens aan de twee kilometer lange hoofdstraat van Oost-Berlijn.

East Side Gallery

In deze omgeving staat het langste restant van de Berlijnse Muur. De 1.3 kilometer lange ‘East Side Gallery’ is het beroemdste stukje muur ter wereld. Terwijl het eigenlijk geen origineel deel van de Muur is, want de East Side Gallery is een kunstproject. Voor maarliefst 118 verschillende graffitikunstenaars was het de mogelijkheid hun visie op de politieke situatie in Berlijn ten tijde van de val van de Berlijnse Muur te uiten.

DDR-relikwieën

Naast alle herinneringen aan de Muur is een bezoek aan het DDR-Museum een aanrader. Het museum aan de rivier de Spree is een manier om te ervaren hoe dagelijkse leven was voor de ‘Ossies’ in de socialistische heilstaat. Het museum geeft een luchtige kijk op het leven thuis, op school, op straat en op werk. Een duidelijke, realistische, hapklare versie van de DDR wordt gepresenteerd op een interactieve wijze.

Angstcultuur

De harde en vroeger verborgen realiteit van DDR komt naar boven bij een bezoek aan de Gedenkstätte Berlin-Hohenschönhausen. Men vreesde dit noordoostelijke deel van de stad. Hohenschönhausen diende namelijk jarenlang als gevangeniscomplex van de geheime dienst Stasi. Tegenstanders van het regime werden hier vastgehouden en vaak gemarteld. Het tekende de angstcultuur in de DDR. De angst voor een enkeltje Hohenschönhausen zorgde er bij voorbaat al voor dat de inwoners van de DDR in de pas liepen.

Het was vroeger maar de vraag of je doorgelaten werd door de douaniers. Tegenwoordig wandel je Berlijn zo binnen. Maar alle herinneringen aan de tijd dat de stad gescheiden was, zijn nu juist zo kenmerkend voor de Duitse hoofdstad.

Wat is jouw herinnering aan de Berlijnse Muur?

Meer over een stedentrip Berlijn lees je in het artikel over de wijk Friedrichshein.

Geschreven door Jessy de Cooker - Door zijn Nieuw-Zeelandse roots heeft Jessy een gekke voorliefde voor Kiwi’s , rugby en Maori’s. Daarnaast speurt hij graag naar spannende locaties in toeristische steden en heeft hij een voorliefde voor Berlijn. In zijn ogen de enige Europese stad die aan deze eisen kan voldoen.