De Pantanal: onvervalste momenten in de wildernis

Een kwartier voor op schema arriveert de nachtbus in de vroege ochtend op het verlaten busstation van Campo Grande. Het schemert nog, een paar flauwe lampen bieden net voldoende licht.

Toegangspoort tot de Pantanal

De hoofdstad van de deelstaat Mata Grosso vormt de toegangspoort tot de Pantanal, één van de grootste moerasgebieden ter wereld en de leefomgeving van bijzondere flora en fauna. Campo Grande oogt als een verzorgde stad. Brede, afvalvrije wegen waar keurige huizen aan zijn gelegen. Het geheel doet zelfs een beetje Amerikaans aan. De lucht kleurt donkerblauw, donkere wolken schuiven langs elkaar, terwijl een eerste lichtflits vanuit de hemel naar beneden schiet. Binnen een mum van tijd verdwijnt het uitzicht op de groene heuvelachtige omgeving en klettert de regen op het asfalt. Fruitverkopers langs de kant van de weg kruipen tussen de rekken met bananen om enigszins droog te kunnen blijven.

Pousada

Na een rit van circa vijf uur wordt de verharde weg verlaten en is een wissel van transport noodzakelijk. Glanzend asfalt met gele belijning maakt plaats voor rode modderige aarde, met grote plassen. Nog een twintigtal hobbelige kilometers en een dozijn wankele houten bruggen te gaan voordat de bestemming voor de komende dagen, een pousada diep in de Pantanal op ongeveer een uur van de grens met Bolivia, is bereikt.

Een pousada is een kruising tussen een boerderij, ranch en bungalowpark. Ze beschikken hier over eigen land, vele hectares aan natuurgebied waarop excursies aan bezoekers worden aangeboden door de Pantanal. Het opvallend stevige hekwerk rond het terrein dient ogenschijnlijk ter bescherming tegen ongewenste gasten. Het houdt de jaguar, één van de meest beroemde bewoners van de Pantanal, in ieder geval buiten de deur. Overigens blijkt de frequentie waarop het dier het afgelopen decennium is waargenomen op één hand te tellen. De kans op een ontmoeting is dus zeer gering.

Middle of nowhere

‘Geen service’ staat er op het schermpje van de smartphone. De moerrasige omgeving van de Pantanal is weids en uitgestrekt, maar vol van geluid. Het gekwetter van vogels gaat onophoudelijk door. Hele gesprekken worden gevoerd van boom tot boom. Kleurrijke vogels in verschillende formaten snijden gracieus door de lucht. In deze omgeving valt de hectiek en gejaagdheid van het dagelijks bestaan volledig weg, alsof de wereld stil staat.

Wildlife

Kringetjes in het water. Het lichtrode vlees dient als lokaas om de beruchte, met een flink gebit uitgeruste vis aan de haak te kunnen slaan. Piranha vissen, gewapend met een stok en een visdraad met een vlijmscherpe haak. Op enkele meters afstand ligt een groepje kaaimannen doodstil in het riviertje. Best onwerkelijk om deze afschrikwekkende beesten, van zo dichtbij in hun natuurlijke leefomgeving te zien. Lui en roerloos drijven ze net onder het oppervlak van de wateren in de Pantanal, de vissers op enkele meters afstand in de gaten houdend. Voorzichtigheid is geboden, een confrontatie kan beter worden vermeden.

Van jager naar lunch

De eerste piranha die uit zijn leefomgeving wordt gehaald ziet er indrukwekkend uit. Voorzichtig wordt het beest van de haak afgehaald en zijn forse gebit blootgelegd. Nadat een mes in zijn kop is gestoken verdwijnt het leven uit de roofvis en verandert zijn lot; van jager naar de lunch voor de komende dag.

Behendig stuurt de gids de boot tussen meerdere kaaimannen door de rivier op. Het regenseizoen in de Braziliaanse Pantanal is net voorbij, de hoogste waterstand is zichtbaar door de verkleuring op de stammen van de bomen langs de oever. Het verschil bedraagt zeker al een meter of twee. Een diversiteit aan vogels vliegt af en aan, scheert over het water of zit comfortabel hoog in de bomen. Vanuit de bomen klinkt af en toe het gekrijs van spelende kapucijner aapjes. Ze zijn telkens vluchtig zichtbaar, terwijl ze zich al slingerend verplaatsen op grote hoogte. Naast de tientallen kaaimannen die de rivier bevolken valt een groene leguaan op, die op zijn gemakje, liggend op een tak, geniet van het zonnetje. Ook de capibara, een waterzwijn, laat zijn snuit tussen de dicht begroeide oever door nog even zien.

Ongewenste bezoekers

Overal en altijd zijn ze er. Muggen. Ieder ontbloot lichaamsdeel is de klos. De volstrekt nutteloze beesten zorgen voor het nodige ongemak met hun beten. Het aantal rode plekken, variërend in omvang, neemt met de dag toe. Met een gemiddelde temperatuur van een graad of 30 is huid bedekkende kleding ook niet alles. Ter geruststelling; iedereen heeft er last van.

Spektakel

Langzaam gaat de zon onder aan de horizon, tussen de palmbomen en de dichte begroeiing is af en toe een glimp op te vangen van de met rood en oranje horizontale strepen vervulde hemel. Vogels trekken in groepen voorbij tegen een zienderogen afnemende hoeveelheid daglicht. De duisternis treedt snel in, bomen worden silhouetten. Een onvervalst moment om te beseffen hoe puur en leeg de wereld ook kan zijn.

Je bezoek aan de Pantanal combineren met andere hoogtepunten in de omgeving? Op onze landenpagina van Brazilië vind je een overzicht van al onze tips.

Geschreven door Jos Ensing - ‘The world is my playground’. Met deze instelling verkent Jos de wijde wereld. Gewapend met een fotocamera en schrijfblok legt hij in woord en beeld zijn ervaringen vast. Reizen is voor hem onderdeel van de eerste levensbehoeften. Er valt nog zoveel te ontdekken.