Een stedentrip Vilnius als verrassing
Een ticket met bestemming onbekend die leidde naar de Litouwse hoofdstad.
Vanaf 325 meter kijken we over de stad. Groen is de dominante kleur, betonnen flatgebouwen worden keurig afgewisseld door bomenrijen. Een rivier kronkelt onder ons en buigt ineens sterk af naar rechts. In de bocht een dorpje met witte, rode en gele huisjes. In de verte een zee van groen. Waar we zijn? Daar kwamen wij ook pas vanochtend achter.
Onze reis werd geregeld door srprs.me, de organisatie die voor jou een verrassingsreis boekt. Samen met vriend Vincent gaf ik onze persoonlijke gegevens, reisduur, -genootschap en –data door, voegde er naar wens nog wat opmerkingen en voorkeuren aan toe en leunde verwachtingsvol achterover. Na een aantal weken ontvingen we online een weerkaart. Zon! 25 graden! Zouden we naar Spanje gaan? Of misschien wordt het wel Kroatië! Maar de temperatuur daalde per dag, wat onze speculatie enkel voedde. Frankrijk? Oostenrijk? Polen? Finland? Op het vliegveld openden we de eerder verkregen zwarte enveloppe en voerden onze code in. Na zes weken weten we eindelijk waar naartoe gaan: een stedentrip Vilnius!
Oud en nieuw in één
Slechts een paar uur later staan we middenin het centrum van een stad waarover we allebei niet meer weten dan dat het de hoofdstad van Litouwen is. Vanaf ons hotel lopen we in slechts twintig minuten naar het oude centrum van de stad. Het hart van middeleeuws Vilnius was het stadhuisplein, met markten, kroegen en winkels. Tegenwoordig is het een gezellig horecaplein waar de locals zich tegoed doen aan bier en gefrituurd brood met gesmolten kaas en mayonaise – een populaire en verrassend smakelijke borrelhap: een must try tijdens je stedentrip Litouwen. Prominent aan het hoofd van stadhuisplein staat – verrassing! – het stadhuis, dat met zijn witte muren en klassieke zuilen wel wat weg heeft van een Griekse tempel.
We lopen door richting het oude centrum van de stad via de Pilies gatvé; Kasteelstraat in het Litouws. Veel van de gebouwen en huisjes in dit smalle straatje hebben een bijzondere geschiedenis. Het 16e-eeuwse Gothische pand op nummer 12 heeft bijvoorbeeld dienst gedaan als goudsmederij, apotheek en verbandzaal, en op nummer 32 zat een café waar vroeger een geheim genootschap van de universiteit vergaderde. Maar het belangrijkste pand vind je op de 26e. Daar werd op 16 februari 1918 de Litouwse onafhankelijkheidsverklaring getekend en de Republiek Litouwen uitgeroepen. Tegenwoordig is het Huis van de Ondertekenaars een museum waar je snel doorheen bent, maar dat ook maar minder dan een euro entree kost. Tip: In de Pilies gatvé vind je ook Forto Dvaras, een prima Litouws restaurant als je tijdens je stedentrip Vilnius ook nationale gerechten wilt proeven zoals koude bietensoep, aardappelpannenkoeken en zeppelins; grote met vlees gevulde gefrituurde of gekookte knoedels. Zalig!
Uitzicht over twee tijdperken
Aan het einde van de Pilies gatvé wordt de straatnaam duidelijk. Op een groene heuvel steekt de toren van Gediminas boven de stad uit. De toren is een overblijfsel van een burcht uit de tijd dat Litouwen een groothertogdom was. Groothertog Gediminas, de stichter van Vilnius, bouwde eerst een houten fort, dat later is vervangen door de rode-bruine bakstenen van nu.
De wandeling naar boven is aardig steil en gaat over een door de regen glimmend zwerfstenenpad. Bovenop de heuvel word je getrakteerd op een wijds uitzicht over twee tijdperken. Aan het zuiden zie je de rijkversierde toren en koepels van de meer dan veertig, veelal orthodoxe, kerken in de oude stad en aan de noordkant het zakendistrict met moderne kantoorgebouwen en flats. De Vilnarivier – of Nerisrivier, afhankelijk aan wie je het vraagt – kronkelt er als een adder doorheen en vormt de natuurlijke grens tussen oud en nieuw. Ook te zien aan de horizon; een hoge televisietoren. Tip: Geen zin in gladde stenen? Je kunt ook per kabellift bij de Gediminastoren komen.
Kathedralen en catacomben
Die televisietoren zagen we al bij de start van onze stedentrip Vilnius vanuit onze airport bus. Daar bovenop komen werd een doel van onze reis. Maar niet voordat we het Kathedraalplein hadden bezocht, aan de voet van de Gediminasheuvel. Op het plein staat de gigantische witte Kathedraal van Vilnius, waar de groothertogen die in het aangelegen, gereconstrueerde Paleis van de Groothertog woonden gekroond werden. Binnen vind je het Nationale Museum van Litouwen, met een rijke collectie en exposities over de lange geschiedenis van Litouwen. In de catacomben van de kathedraal vonden de Litouwse en Poolse prominenten uit de geschiedenis van het groothertogdom hun laatste rustplaats. Voor slechts vijf euro kun je in klokkentoren van de kathedraal komen. Je wordt er getakteerd op een panorama van het plein en een diepe blik in de grootste winkelstraat van Vilnius: de Gedimino prospektas (Gediminasboulevard).
Litouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog
Dat is ook de straat die wij inlopen. Je vindt er winkelcentra met alle bekende kledingwinkels en koffiehuisjes, een perfecte plek als je tijdens je stedentrip Vinius nog wat wil shoppen . Voor de niet-shopper is het interessanter om door te wandelen over de lange, brede boulevard tot je aankomt bij het Lukiškiųplein. Aan de overkant van het plein vind je namelijk het Museum van Genocideslachtoffers, waar je kunt leren over de Jodenvervolging en de bezetting van Litouwen in de Tweede Wereldoorlog. Bijzonder is dat het museum vroeger een hoofdkwartier was van de KGB, de geheime dienst van de Sovjetunie. In de kelder van het museum bewegen we ons zonder geluid maar moeizaam door de smalle gangen van het oude cellenblok. Hier werden tegenstanders van de Sovjetunie opgesloten in cellen waar je soms je armen niet eens kunt spreiden, gemarteld en uiteindelijk in koelen bloede geëxecuteerd.
Van de kelder de lucht in
Weer buiten schud ik het koude gevoel dat ik in de het cellencomplex heb opgelopen van me af. De televisietoren wacht! Maar hoe we er komen… Volgens de plattegrond moeten we gewoon rechtdoor lopen, maar al snel blijkt dat te makkelijk gedacht. Aan het einde van de straat komen we bij een brug over de Vilna, aan de overkant weer een grote koepelkerk. Na nog wat aandachtiger op de kaart te hebben gekeken, zien we dat behalve de rivier een enorm bos ons scheidt van wat ons letterlijke hoogtepunt moet worden. We steken op goed geluk over en komen toevallig bij een halte van de trolleybus die langs de televisietoren gaat. Een tip: doe niet als ons en loop vanaf het Lukiškiųplein één straat naar het zuiden, waar je op bus 1 of 3 kunt stappen naar de tv-toren.
Eindelijk staan we onderaan de ruim 300 meter hoge toren. Met een lift zoeven we voor elf euro binnen een minuut naar het draaiende restaurant bovenin. Onze ingeving in de bus naar ons hotel bleek te kloppen: wat een schitterend uitzicht over de stad en de rest van de omgeving. Een mooier einde van onze stedentrip Vilius is er niet.
Tips voor je stedentrip Vilnius
Litouwen is een betaalbaar land, en dat geldt ook voor je stedentrip Vilnius. Voor een tweepersoonskamer in een goed hotel in de stad betaal je zo’n 70 euro inclusief ontbijt. Wil je flink gaan sightseeën, schaf dan bij een van de toeristenbureaus een Vilnius City Card aan. Vanaf 13 euro kan je daarmee 24 uur alle musea gratis bezoeken. Leg er 4 euro bij en je kunt ook onbeperkt gebruik maken van alle stadsbussen.
Foto’s: Hjalmar Guit. Header: Mantas Volungevicius
Ook leuk!
